Του Γιώργου Μπακόλα
Ο θρύλος του «Ιπτάμενου Ολλανδού» βρίσκεται σε ιδιαίτερα εξέχουσα θέση σε όσους λατρεύουν τον κόσμο του παραφυσικού. Αποκαλούν έτσι το πλοίο-φάντασμα, που σύμφωνα με ιστορίες από τα βάθη των περασμένων αιώνων ακόμη πλανάται στις θάλασσες και στοιχειώνει τους ωκεανούς με τις εγκλωβισμένες σε κατάρες ψυχές των ναυτικών. Οι λάτρεις του ποδοσφαίρου, πάλι, όταν ακούν για «Ιπτάμενους Ολλανδούς» σε δύο ανθρώπους πηγαίνει αυτομάτως το μυαλό τους: στον Γιόχαν Κρόιφ και φυσικά στον Μάρκο Φαν Μπάστεν, έναν από τους πιο αποτελεσματικούς επιθετικούς της παγκόσμιας ποδοσφαιρικής ιστορίας.
Μόλις επτά ετών ήταν ο Μάρκο Φαν Μπάστεν, όταν άρχισε να μαθαίνει -ή μήπως να διδάσκει;- τα μυστικά της «στρογγυλής θεάς». Όπως οι περισσότεροι συνάδελφοί του ξεκίνησε το ποδόσφαιρο στη γενέτειρά του, την Ουτρέχτη. Τον Απρίλιο του 1982, σε ηλικία 18 ετών, έκανε το πρώτο μεγάλο βήμα, όταν μετακόμισε στο Άμστερνταμ για λογαριασμό της ομάδας νέων του Άγιαξ. Την αμέσως επόμενη σεζόν προωθείται στην πρώτη ομάδα. Δε θα μπορούσε άλλωστε να γίνει αλλιώς, μιας και από πολύ νωρίς και έστω κι αν είχαν περάσει μόλις μερικοί μήνες από την άφιξή του στην ολλανδική πρωτεύουσα, οι άνθρωποι του Αίαντα είχαν καταλάβει πολύ καλά από τότε ακόμη τι μπορούσε να κάνει με την μπάλα ο πιτσιρικάς τότε Μάρκο. Έτσι λοιπόν, πήρε την ευκαιρία του από πολύ νωρίς και φυσικά την… άρπαξε από τα μαλλιά!
Στο ντεμπούτο του στις 3 Απριλίου 1982 κόντρα στη Ναϊμέγκεν ο Φαν Μπάστεν βρήκε δίχτυα και μάλιστα μπαίνοντας ως αλλαγή στη θέση του Γιόχαν Κρόιφ! Αγωνίστηκε στον Αίαντα από το 1982 ως το 1987. Από τη σεζόν 1983-84 και για επόμενα τρία χρόνια ο Φαν Μπάστεν ήταν ο πρώτος σκόρερ της ομάδας με 117 γκολ σε 112 αγώνες! Μάλιστα την αγωνιστική περίοδο 1985-86 πετυχαίνοντας 37 γκολ σε 26 παιχνίδια αναδείχθηκε σε πρώτο σκόρερ όλης της Ευρώπης κερδίζοντας και το «χρυσό παπούτσι». Την τελευταία του χρονιά στον Άγιαξ, το 1987, συνέβαλε τα μέγιστα στην κατάκτηση του Κυπέλλου Κυπελλούχων από τους Ολλανδούς σκοράροντας το νικητήριο τέρμα στον τελικό του θεσμού κόντρα στη Λοκομοτίβ Λειψίας.
Αυτός ήταν και ο τελευταίος του τίτλος με τον Άγιαξ, καθώς την επόμενη σεζόν βγαίνει για πρώτη φορά εκτός συνόρων, προκειμένου να βρεθεί στη Μίλαν του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, όπου θα αγωνίζεται παρέα με τους συμπατριώτες του Ρούουντ Γκούλιτ και Φρανκ Ράικαρντ. Η πρώτη του χρονιά στο Μιλάνο σημαδεύτηκε από την κατάκτηση του Καμπιονάτο από τους «ροσονέρι» μετά από οκτώ ολόκληρα χρόνια. Για τον ίδιο, όμως, η πρώτη χρονιά στην Ιταλία δεν μπορεί να θεωρηθεί ιδανική. Η ατυχία είχε ήδη αρχίσει να σημαδεύει τον Ολλανδό, αφού ένας τραυματισμός στον αστράγαλο του επέτρεψε να συμπληρώσει μόλις 11 συμμετοχές.
Ευτυχώς, ωστόσο, για την Εθνική ομάδα της Ολλανδίας, ο Μάρκο Φαν Μπάστεν επιστρέφει… δριμύτερος το καλοκαίρι του 1988 στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της Δυτικής Γερμανίας. Αποτέλεσμα; Η Ολλανδία κατακτά το τρόπαιο. Με πέντε γκολ στο ενεργητικό του για εκείνη τη διοργάνωση, εκ των οποίων τα τρία ενάντια στην Αγγλία, το ένα στον ημιτελικό κόντρα στη διοργανώτρια και το πέμπτο στον τελικό κόντρα στη Σοβιετική Ένωση (σ.σ. ένα από τα πιο όμορφα και δύσκολα γκολ στην ιστορία του ποδοσφαίρου) δε θα μπορούσε να μη βραβευτεί ως ο πολυτιμότερος παίκτης του τουρνουά.
Η επόμενη σεζόν, 1988-89, ήταν από τις καλύτερες της καριέρας του. Με περίσσεια… φόρα από το Euro του καλοκαιριού, ο «ιπτάμενος Ολλανδός» πετυχαίνει 19 γκολ με τους «ροσονέρι» και στέφεται πρωταθλητής Ευρώπης σκοράροντας δύο γκολ στον τελικό της διοργάνωσης κόντρα στη Στεάουα Βουκουρεστίου. Την επόμενη χρονιά η Μίλαν δεν κατακτά το Καμπιονάτο, μολονότι ο ίδιος αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ στο πρωτάθλημα, φτάνει όμως για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά στην κορυφή της Ευρώπης. Το Μουντιάλ του 1990 δεν κυλά, όπως θα ήθελαν οι πρωταθλητές Ευρώπης, Ολλανδοί, μιας και αποκλείονται νωρίς-νωρίς στη διοργάνωση από τη Δυτική Γερμανία, που πήρε τη ρεβάνς για τον αποκλεισμό της από τον… εντός έδρας τελικό του Euro του 1988.
Η ερχόμενη σεζόν στο Μιλάνο δεν ξεκινά ιδανικά για τον Φαν Μπάστεν. Οι τεταμένες σχέσεις μεταξύ του Ολλανδού και του τότε προπονητή της ομάδας, Αρίγκο Σάκι, αποβαίνει μοιραία για τη Μίλαν. Οι «ροσονέρι» χάνουν το πρωτάθλημα, ο Μπερλουσκόνι απολύει τον Σάκι και χρίζει διάδοχό του τον Φάμπιο Καπέλο. Όπως αποδείχθηκε… και πολύ καλά έκανε! Η Μίλαν κατακτά αήττητη το πρωτάθλημα του 1992, ενώ ο Φαν Μπάστεν πετυχαίνει για ακόμη μία χρονιά τα περισσότερα τέρματα στο Καμπιονάτο (25). Στον ημιτελικό του Euro 1992 οι «Οράνιε» έφτασαν πολύ κοντά στο να υπερασπιστούν τον τίτλο τους από τη διοργάνωση του 1988, αποκλείστηκαν όμως στον ημιτελικό από τη μετέπειτα πρωταθλήτρια Ευρώπης και μεγάλη έκπληξη του θεσμού, Εθνική ομάδα της Δανίας. Μάλιστα, ο αποκλεισμός για τις «τουλίπες» ήρθε στα πέναλτι, με τον ξανθό γίγαντα, Πέτερ Σμάιχελ, να αποκρούει το χτύπημα του «ιπτάμενου Ολλανδού».
Το πρόωρο «αντίο»
Τη σεζόν 1992-93, η Μίλαν αρχίζει ξανά ιδανικά το πρωτάθλημα στην Ιταλία συνεχίζοντας το αήττητο σερί της, καθώς παρέμεινε συνολικά αήττητη για 58 αγώνες! Ο ποδοσφαιριστής της χρονιάς για όλη την Ευρώπη, Μάρκο Φαν Μπάστεν, πραγματοποιεί ονειρεμένο ξεκίνημα χωρίς όμως να γνωρίζει τι του επεφύλασσε το άμεσο μέλλον. Ο τραυματισμός του στον αστράγαλο από την πρώτη του χρονιά στο Μιλάνο υποτροπιάζει. Ο Ολλανδός πρέπει να υποβληθεί σε μία σειρά από επεμβάσεις, οι οποίες δε θα του επιτρέψουν να επιστρέψει στα γήπεδα παρά μόνο προς το φινάλε του πρωταθλήματος. Η Μίλαν πάντως, ακόμη και χωρίς τον Φαν Μπάστεν στο μεγαλύτερο διάστημα του Πρωταθλήματος, φτάνει μέχρι και τον τελικό του Τσάμπιονς Λιγκ, όπου χάνει το τρόπαιο από τη Μαρσέιγ. Εκείνον τον τελικό ο «ιπτάμενος Ολλανδός» έχει ένα λόγο παραπάνω να τον θυμάται από οποιονδήποτε άλλον. Ήταν ο τελευταίος αγώνας της καριέρας του. Μιας καριέρας που κράτησε ουσιαστικά κάτι περισσότερο από μία δεκαετία. Ουσιαστικά, τα επόμενα δύο χρόνια, ο Φαν Μπάστεν κάνεις προσπάθειες για να επανέλθει στους αγωνιστικούς χώρους. Προσπάθειες, οι οποίες ωστόσο αποβαίνουν άκαρπες. Τελικά, το 1995 ο δέκατος καλύτερος του περασμένου αιώνα, σύμφωνα με ψηφοφορία της Διεθνούς Υπηρεσίας Ιστορίας και Στατιστικής Ποδοσφαίρου (IFFHS), πρέπει να πει από πολύ νωρίς το οριστικό «αντίο».
Ο «ιδιαίτερος» προπονητής Μάρκο Φαν Μπάστεν
Όταν ο «Ιπτάμενος Ολλανδός» εγκατέλειψε την ενεργό δράση το 1995, είχε δηλώσει ότι δεν πρόκειται να ασχοληθεί με την προπονητική. Λίγα χρόνια αργότερα όμως άλλαξε γνώμη και… ξεκίνησε τα μαθήματα. Τη σεζόν 2003-04 αναλαμβάνει τη δεύτερη ομάδα του Άγιαξ, όμως το μεγάλο βήμα γίνεται στις 29 Ιουλίου του 2004, όταν και γίνεται ο πρώτος προπονητής της Εθνικής ομάδας των Ολλανδών.
Εξαρχής ο Φαν Μπάστεν θέτει νέα δεδομένα στους «Οράνιε» και κάνει την… έκπληξη. Αφήνει εκτός Εθνικής πρωτοκλασάτους παίκτες, όπως ο Ζέεντορφ, ο Κλάιφερτ, ο Ντάβιντς και ο ΜακΚάι, ενώ δείχνει να μην υπολογίζει ούτε τον Φαν Μπόμελ ξεκαθαρίζοντας ότι οι εν λόγω ποδοσφαιριστές ανήκουν περισσότερο στο… παρελθόν. Άλλη μία πρωτοπορία επί θητείας του Φαν Μπάστεν στους «Οράνιε» ήταν το γεγονός ότι η «ραχοκοκαλιά» της Εθνικής ομάδας για πρώτη φορά δεν αποτελείται από παίκτες των «τριών μεγάλων» του ολλανδικού πρωταθλήματος, δηλαδή του Άγιαξ, της Αϊντχόφεν και της Φέγενορντ, με τη λιγότερο δημοφιλή Άλκμαρ να παίρνει τα σκήπτρα.
SPECIAL INFO
- Ο Μάρκο Φαν Μπάστεν έχει κατακτήσει συνολικά 19 τίτλους με τον Άγιαξ και τη Μίλαν. Συγκεκριμένα, με τον Αίαντα έχει κατακτήσει τρία Πρωταθλήματα και τρία Κύπελλα Ολλανδίας, καθώς και το Κύπελλο Κυπελλούχων το 1987, ενώ με τη Μίλαν κατέκτησε τρία Πρωταθλήματα και τρία Σούπερ Καπ στην Ιταλία, δύο Κύπελλα Πρωταθλητριών, δύο Σούπερ Καπ Ευρώπης και δύο διηπειρωτικά. Με την εθνική ομάδα της Ολλανδίας πανηγύρισε το Euro 1988.
- Σε 370 συμμετοχές συνολικά έχει πετύχει 277 γκολ σε όλες τις διοργανώσεις που συμμετείχε και με τον Άγιαξ, αλλά και με τη Μίλαν στη συνέχεια. Με την εθνική ομάδα της Ολλανδίας πέτυχε 24 τέρματα σε 58 εμφανίσεις.
- Όταν ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι «έχτιζε» τη Μίλαν της νέας εποχής στα τέλη της δεκαετίας του 1980, έπρεπε να βρει το νέο ηγέτη για την επίθεση της ομάδας του. Είχε να επιλέξει -τρόπος του λέγειν- ανάμεσα στον Ίαν Ρας και τον Μάρκο Φαν Μπάστεν. Μόλις 30’’ σε ένα βίντεο, που έδειχνε τον Φαν Μπάστεν στον Άγιαξ, τον έπεισαν για το ποια έπρεπε να είναι η τελική του επιλογή!
- Εκτός από το ποδόσφαιρο αγαπά πολύ το γκολφ και το τένις. Είναι παντρεμένος με την Liesbeth Van Cappelleveen, με την οποία απέκτησαν δύο κόρες, τη Rebecca και την Angelica και ένα γιο, τον Alexander.
- Το 1980, όταν ο Φαν Μπάστεν ήταν μόλις 16 ετών, ένας ακόμη πολύ σπουδαίος Ολλανδός, ο Γιόχαν Κρόιφ, είχε δείξει τον νεαρό τότε Μάρκο, στον Σάντρο Ματσόλα χαρακτηρίζοντάς τον ως τον «νέο Κρόιφ»!
- Όταν ο Φαν Μπάστεν αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την ενεργό δράση, ο Αντριάνο Γκαλιάνι (σ.σ. νυν διευθύνων σύμβουλος της Μίλαν) είχε πει: «Το ποδόσφαιρο μόλις έχασε τον δικό του Λεονάρντο Ντα Βίντσι».
- Τους πρώτους μήνες της παρουσίας του Φαν Μπάστεν στον πάγκο της εθνικής Ολλανδίας, υπήρχε ένα σενάριο επιστροφής στην ομάδα του Ντένις Μπέργκαμπ, που όμως είχε αποσυρθεί από την εθνική έξι ολόκληρα χρόνια πριν! Αργότερα, ο ίδιος ο Φαν Μπάστεν είχε δηλώσει, ότι ουδέποτε σκέφτηκε να καλέσει εκ νέου τον Ντένις Μπέργκαμπ, παρά την επιθυμία του ίδιου να κάνει ένα τελευταίο παιχνίδι με την πορτοκαλί φανέλα, πριν κρεμάσει οριστικά τα παπούτσια του.
- Ο Σάλομον Καλού θα μπορούσε να αγωνίζεται με τη φανέλα της εθνική Ολλανδίας και όχι με αυτήν της Ακτής Ελεφαντοστού, που είναι και η πατρίδα του. Ο Φαν Μπάστεν, ως τεχνικός των «Οράνιε», είχε ζητήσει τον Καλού στην εθνική ομάδα. Ωστόσο οι αρχές της χώρας αρνήθηκαν στον Ιβοριανό άσο να αποκτήσει την ολλανδική υπηκοότητα κι έτσι το… όνειρο του Φαν Μπάστεν να προπονήσει τον Καλού στην εθνική ομάδα δεν έγινε ποτέ πραγματικότητα. Άλλωστε, λίγο αργότερα ο άλλοτε άσος της Τσέλσι και νυν της Χέρτα Βερολίνου έκανε τις πρώτες του συμμετοχές με την εθνική ομάδα της Ακτής Ελεφαντοστού.
